खोपळीमाकी दिवारी (कथा)

  खोपळीमाकी दिवारी
लेखन: गुलाब बिसेन, कोल्हापूर
चित्रे: पारूल समीर

बजारमा दिवारीक् खरेदिसाती लोकयीनकी जोरदार गर्दी होती. पंकजक् मम्मीन् वोला गुलाब जांबुरको पाकीट आणन धाळीस. सायकल धरस्यान पंकज बजारमा गयेव. अना गुलाब जांबुरको पाकीट लेयस्यान वापर आवण बसेव. आवता आवता वोकी नजर रस्तालक जानेवाल् एक बुळग् बायीपर पळी. वू सायकलपरलक उतरस्यान वोककनच देखन बसेव.

सत्तर पच्यात्तर सालकी एक बुळगी बाई , दुय हातमा दुय सामानलक भर्‍या थैला धर धिरू धिरू जात होती. कळक तपनलक वा पसिनाचेर भय गयीती. वोकंकन देखस्यान वोला चलनलाबी तकलीफ होत होती असो दिसत होतो. बुळगीकी वा परिस्थिती देख पंकजला वोकी दया आयी. वू वोकंजवर गयेव.
"शायनीमाय, जादा भयेवकावो ओझो?"
"हो बेटा. बुढापामा ताकद नही रही पयलेवानी."
"शायनीमाय, मी तोरो ओझो हलको कर देवू का थोळोसो?"
"तोला नही उचलनका बेटा ये थैला." बुळगी वोककन देख कवन बसी.
"एक काम करूसु. तोरा थैला मोर् सायकलला टंगायस्यान मी तोर् घरवरी लिजायदेसू." असो कवत वोन् बुळगीक् हातमाका दुयी थैला एक एक करस्यान सायकिलक् हेंडलला लटकायीस. बुळगीलाबी ओझो भयेतो. वोकलक वा ना नही कय सकी.
"शायनीमाय, चल आता मोरंसंग् धिरू धिरू."
बुळगी वोकंसंग् धिरू धिरू चलन बसी.
"शायनीमाय, तोरो घर कित् से?" पंकजन् चलता चलता बिचारीस.
"मातामायक् देवूरजवरक् बोरींगजवरच से." बुळगीन् सांगीस.
"तोला ओरकेव नही गा. कोणको टुरा आस बेटा?"
"मोरो नाव पंकज से. सहकार नगरमा रवुसू."
बुळगीको हातको वोझो कम होयेलक वोला साजरो लगन बसेव.
"तोरो देव भलो करो बेटा." असो टोंडक् टोंडमा पुटपुटत वा पंकजक् मंग् मंग् चलन बसी.

"येन् बुळगीलाबी मोठी उरक. गर्दीमा कायला जाये पायजे बुळगा माणूसन्. धळ चलबी नही सक् अना बजारमा सामान लेनला आयीसे. घरक् मरदमानायीनला आणनला नही सांगती!" पंकज मनक् मनमा कवन बसेव.

चलता चलता बुळगी एक घरक् पुळ् आयस्यान रूकी. घर कायको वात् खोपळीच होती. काळी कमचीक् भितला माती लगायी. छतपरा कौल् कसीबसी टेकी होती. घरक् भितला कयी जमानोको रंग नोहोतो लगेव. दुय धक्कालक पळेत असी भिती.
"बेटा , येवच मोरो घर आय. उतरायदे मोरा थैला."
पंकजन् सायकलका थैला उतरायस्यान आंगणमा ठेयीस. 

वोतरोमा बुळगीको अगाज आयकस्यान सय सात सालको एक टुरा खोपळीमालक धावतच "माय माय" करत बाहेर आयेव.
"शायनीमाय , येन् उमरमा कायला बजारला जासेस ? घरक् मरदमानायीनला पठाय देन्."
"का करू बेटा , घरमा मरदमाना रहेत तब् पठावूनना!" बुळगी दु:खी मनलका बोली.
"येव मोरो नाती आय. जवरक् शाळामा पयलीमा शिकसे. येका मायबाप येव एकसालको होतो , तबच एक्सिडेंटमा गुजर गया. आता येवच एक मोरो सहारो से. अना मी वोको सहारो सेव." बुळगी धळीपरा टेकत सांगन बसी.
"मंग तुमला पैसापाणी कोण पुरावसे?" पंकजन् जाननक् उत्सुकतालक बिचारीस.
"निराधार पेन्शन मिलसे बेटा. वूच एक आधार से मा." बुळगी दुयी थैला धरस्यान खोपळीमा चली गयी. वूबी खोपळी देखन वोक् मंग् मंग् खोपळीक् दरवाजाजवर गयेव.

पंकजन् बुळगीक् नातीपर एक नजर फिरायीस. आंगमा फाट्या कपळा. डोस्काला तेलको नाव नही. पायमा चप्पल नही. घरमा मातीतेलको एक दिवो भितला टंगेतो. नेवाराकी बिनी खाटला नेवारा नावकोच बचेतो. खोपळीमा गिण्याचुण्याच बर्तन होता. येव नजारा देख पंकज मनक् मनमा दुखी भयेव. अना मनमा काहीतरी निर्धार करत वू आपल् घरकन लौटेव.

"आबंवरी काहान थांबेतोसत् गा? मी गुलाब जांबूरक् पाकीटकी कबकी बाट देख रहीसेव. दे पाकीट." पंकजला घर् आयेव देख पंकजकी आई बिचारन बसी. पंकजन् हातमाको पाकीट मम्मीक् हातमा ठेयीस. पर तोंडमालक वोक् शबुदच फुटत नोहतो. मम्मीक् बिचारेपर वोन् पूरी हकिकत मम्मीला सांगिस. बुळगीकी सारी कथा आयकस्यान वोक् मम्मीलाबी दुख भयेव.
"मम्मी ,आपण यंदाकी दिवारी वोन् शायनीमाक् खोपळीमा जायस्यान मनायात् ?"
पंकजक् अचानक बोलनोलक मम्मी गुलाब जांबूर बनावता बनावता वोककन देखन बसी.
"मंजे का करनको ?"
"मम्मी, यंदा फटाका अना ड्रेस नही लेयीसत् नही चले ?"
पंकजक् असो बोलनोलक वोकी मम्मी बिचिरमाच पळी.
"मंग का लेजो ?" मम्मीन् बिचारीस.
"वोक् बदलामा आपण वोन् शायनीमायक् नातीसाती कपळा , चप्पल , दफ्तर अना किताब् लेयात?" पंकजन् आपलो बिचार सांगिस.
"बढियाच रहे."
"अना मी चिवळा - चकलीबी बनाय देवून." आई कवन बसी.
दुयीजन एकमेकला ताली देत गुलाब जांबूर बनावन बस्या.
...............................................

हफ्ताभरक् बाद दिवारी आयी. लक्ष्मीपूजाक् दुय रोज पयले पंकजन् आपल् पप्पासंग् बजारमा जायस्यान खरेदी पूरी करीस. लक्ष्मीपूजाक् रोज वू आपल् मम्मी पप्पा संग् बूळगीक् खोपळीमा गयेव. पंकजला देख बुळगीको नाती कवन बसेव,
"माय. माय, वू वोनरोजको टुरा आयेव देख."


बुळगी खोपळीमालक बाहेर आयस्यान देखन बसी. पंकज अना वोकंसग् एक बाई अना माणूस देख वोला अजबच लगेव. वोन् वूनला खोपळीमा बुलाईस. खोपळीमा मातीतेलको दिवो जरत होतो. खोपळीमा जायस्यान पंकजन् आपल् संग् आणेव पूरो सामान अना दिवारीको खाजो बुळगीला देयीस.
"बेटा , देव तुमरो भलो करो." असो कवत बुळगीन् पंकजला आशिर्वाद देयीस. बुळगीक् नातीन् पंकजन् देया कपळा आंगमा टाकीस. नवो दफ्तर अना किताब् देख वू खुषच भयेव. पंकजक् मम्मीन् चकली - चिवळाको थैला बुळगीक् हातमा देयीस अना भरे डोरालक वय घर् लौट्या.